TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNİN GİDERİLMESİ VE TOPLUMSAL CİNSİYETE DAYALI ŞİDDETİ ÖNLEME HAKKINDA KOMİSYON YÖNERGESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönergenin amacı, Çevirmenler Meslek Birliği’nde (ÇEVBİR) toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi, toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve şiddetin her türünden bütünüyle arındırılmış bir çalışma ortamı yaratılması için gereken önleme, destek ve güçlendirme, inceleme ve yaptırım mekanizmalarının oluşturulması ve işletilmesi konusunda faaliyetlerde bulunmakla görevlendirilen Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Hakkında Komisyon’un yapı, görev ve çalışma esaslarını düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Taraflardan birinin Birlik mensubu olduğu durumlarda, zaman sınırlaması olmaksızın ve vakanın Birlik ofislerinde gerçekleşmesine gerek olmaksızın mevcut vakalar bu Yönerge kapsamındadır.
(2) Bu Yönerge, toplumsal cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılık ve şiddet eylemini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönerge, Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW) ve Kadınlara Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Fikir ve Sanat Eseri Sahipleri ile Bağlantılı Hak Sahipleri Meslek Birlikleri ve Federasyonları Hakkında Tüzük, Çevirmenler Meslek Birliği Tüzüğü ve Disiplin Yönergesinin ilgili maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
(2) Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR) Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Politika Belgesi, bu Yönergenin ayrılmaz bir parçasıdır ve Yönerge hükümleri bu Belgede yer alan tanım, ilke ve politikalar doğrultusunda yürütülür.
Tanımlar
MADDE 4 – Bu Yönergede geçen,
- Acil durum: Derhal işlem yapılmadığı ya da önlem alınmadığı takdirde, başvuranın can güvenliğinin veya hak ve hürriyetlerinin korunmasının tehlikeye girmesi, başvuranın zarar görmesi, delillerin kaybolması ihtimalinin ortaya çıkması durumunu,
- Başvuran: Toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin herhangi bir türüne maruz bırakıldığı gerekçesiyle Çevirmenler Meslek Birliği Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Komisyonu’na başvuran kişiyi,
- Başvuru: Taraflardan birinin Birlik mensubu olduğu durumlarda toplumsal cinsiyete dayalı şiddet kapsamındaki şikâyetin sözlü veya yazılı olarak Komisyona iletilmesini,
- Birlik: Çevirmenler Meslek Birliği’ni,
- Birlik mensubu: Çevirmenler Meslek Birliği’nin yöneticilerini, çalışanlarını, üyelerini, gönüllü ve stajyerlerini,
- İnceleme Birimi: Başvuru ile ilgili süreci yürütmek ve sonuçlandırmak üzere Komisyon üyelerinin kendi aralarından her başvuru için ayrı ayrı seçeceği 3 (üç) kişilik grubu,
- Komisyon: Çevirmenler Meslek Birliği Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Komisyonu’nu,
- Koordinatör: Çevirmenler Meslek Birliği Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Komisyonu Koordinatörünü,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Komisyonun Amacı ve Faaliyet Alanları
Komisyonun Amacı
(1) Komisyon; Birlik bünyesinde toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önlemeye yönelik faaliyetlerde bulunarak, toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve şiddetten bütünüyle arındırılmış bir mesleki örgüt ve çalışma ortamının yaratılmasında aktif rol oynaması amacıyla kurulmuştur.
(2) Bu çerçevede;
a) Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık ve şiddetin önlenmesine ilişkin farkındalık yaratmayı,
b) Bu konularda Birlik mensuplarını bilgilendirmeyi,
c) Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet şikâyetleri için etkili bir başvuru mekanizması oluşturmayı,
ç) Toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz bırakılana destek vermeyi,
amaçlar.
Komisyonun Faaliyetleri
Komisyon yukarıda sayılan amaçları gerçekleştirmek için aşağıdaki faaliyetlerde bulunur:
a) Birlik’te toplumsal cinsiyet eşitsizliği, cinsiyete dayalı ayrımcılık, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve cinsel şiddet hakkında farkındalık ve duyarlılık yaratmak için eğitim, seminer ve benzeri çalışmaları düzenlemek;
b) Bu yönerge kapsamına giren konularda başvuru almak, başvuran için destek mekanizmalarını oluşturmak ve işletmek, gerekli durumlarda yurt içinde ve yurt dışında bu alanda uzman sivil toplum kuruluşları ve bağımsız araştırmacılarla işbirliği yapmak;
c) Bu yönerge kapsamına giren başvuruları inceleyerek süreci yürütmek, süreç neticesinde rapor oluşturmak, raporu Haysiyet Kuruluna iletilmek üzere Yönetim Kuruluna sunmak;
d) Acil durum söz konusu olduğunda başvuranı alınabilecek önlemlerle ilgili yönlendirmek;
e) Birlik’in Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Politika Belgesi ve Yönerge çerçevesinde ortaya konan amaçların gerçekleştirilebilmesi için atılması gereken adımlar konusunda Yönetim Kuruluna görüş sunmak.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Komisyonun Oluşumu, Görevleri ve İşleyişi, Koordinatörün Görevleri
Komisyonun Oluşumu
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Giderilmesi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddeti Önleme Komisyonu, 5 (beş) asıl ve 5 (beş) yedek üyeden oluşur. Komisyon üyeleri, ÇEVBİR üyeleri arasından aday olma usulüyle Olağan Genel Kurulda oylanarak seçilir, başvuruların Olağan Genel Kurul tarihinden en geç 3 (üç) hafta önce Yönetim Kurulu’na iletilmesi gerekir. Aşağıdaki kriterlere uyanlar arasından oluşturulan asıl ve yedek üye listesi Yönetim Kurulu tarafından Olağan Genel Kurul’da oya sunulur:
- toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi ve/veya toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin önlenmesi konusunda deneyim sahibi olmak ve/veya savunuculuk faaliyeti yürütmüş olmak,
- bu yönergenin kapsamına giren bir fiille ilişkili disiplin cezası almamış olmak, ceza hukuku kapsamında bu fiillerle ilgili hüküm giymemiş olmak,
- ÇEVBİR’in başka bir kuruluna aday olmamak.
Görev süresi biten üye aynı usulle yeniden seçilebilir.
Komisyonda, kadın ve LGBTİ+ üyeler azınlıkta olamaz.
Komisyon üyeliğini sona erdiren hâller
- Üyenin ölümü veya ÇEVBİR üyeliğinin sona ermesi,
- Üyenin geçerli bir mazeretle de olsa arka arkaya 3 Komisyon toplantısına katılmaması,
- Bu yönergenin kapsamına giren bir fiille ilişkili disiplin cezası alması ya da ceza kanunu kapsamında bu tür bir fiille hakkında adli işlem başlatılması.
Komisyonun Görevleri
- Görev süresinin başında, başvuru süreci işletme ve destek mekanizması geliştirme konusunda alanın uzmanlarından eğitim almak,
- Bu Yönergenin Üçüncü Bölümünde belirtilen faaliyet alanlarında çalışma döneminde yapılan takvim ve önceliklendirmeye göre görev dağılımı yapmak, faaliyet yürütmek ve raporlamak.
- Maruz bırakılanın Birlik mensubu olması durumunda kişiye, onayı doğrultusunda hukuki, psikolojik ve sair destek sağlamak,
- İki yılda bir düzenlenen Olağan Genel Kurula 2 yıllık süreci içeren raporu hazırlamak,
- Yıllık bütçe teklifini hazırlamak ve Yönetim Kurulunun onayına sunmak,
- Tüm faaliyetlerini Politika Belgesi’nde belirtilen ilkeler doğrultusunda gerçekleştirmek.
Komisyonun İşleyişi
Komisyon, Genel Kurul sonrası kendi içinde yapacağı ilk toplantıda Koordinatörü ve diğer görev dağılımlarını belirler.
Karar alma usulü: Komisyon, bütün faaliyetleriyle ilgili asıl üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar alır.
Komisyon üyelerinin görev süresi, Olağan Genel Kurul’da yeni Komisyon üyelerinin belirlenmesi ile sona erer. Görev sürelerinin sona ermesinin akabinde eski Komisyon üyeleri 3 ay boyunca deneyim ve bilgi aktarımının bir gereği olarak yeni Komisyon çalışmalarına danışman sıfatı ile eşlik eder.
Koordinatörün Görevleri
- Komisyon üyelerine toplantı çağrısı yapmak, toplantı gündemini oluşturmak, üyelere duyurmak,
- Komisyonun e-posta hesabının düzenli olarak kontrol etmek ve buraya gelen başvuruları Komisyona iletmek,
- İnceleme sürecinde Komisyon ya da İnceleme Birimi üyelerinden biri gizlilik ilkesini ihlal ederse söz konusu üye hakkında Haysiyet Kurulu’na şikayette bulunmak.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Komisyona Başvuru ve İnceleme Usulü ve İlkeleri
Başvuru
- Taraflardan birinin Birlik mensubu olduğu durumlarda, zaman sınırlaması olmaksızın ve vakanın Birlik ofislerinde gerçekleşmesine gerek olmaksızın toplumsal cinsiyete dayalı şiddet kapsamındaki bir şikayetin sözlü ya da yazılı olarak Komisyona iletilmesi başvuru olarak kabul edilir. Başvuru, inceleme sürecinin ilk adımıdır.
- Başvurabilecek kişiler: Toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz bırakıldığını düşünen kişiler, Birlik mensubu olsun veya olmasın, şikâyet edilenin Birlik mensubu olması durumunda Komisyona başvurabilir. Şikâyet edilenin Birlik mensubu olmaması durumunda Komisyon inceleme yürütemez, ancak maruz bırakılan Birlik mensubuna hukuki, psikolojik ve sair destek sağlar.
- Başvuru usulü:
- Toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz bırakıldığı gerekçesiyle Komisyona başvurmak isteyenler, bizzat ya da Komisyonun adresine e-posta göndererek başvuruda bulunur ve konuyla ilgili ihtiyaç duyulan temel bilgileri Komisyona iletir. Komisyonun e-posta adresi Birliğin web sitesinden duyurulur.
- Anonim başvuru halinde başvurucuyla iletişime geçilir ve gerekli bilgilendirme yapılır ama başvuranın Komisyonla iletişiminde kimliğini gizli tutmak istemesi halinde inceleme süreci işletilmez. Yine de (talep halinde) Komisyon tarafından iletişim sürdürülür.
- Başvurunun Birlik’in kurumsal e-posta adresine iletilmesi ya da ofise gelerek bizzat yapılmak istenmesi halinde başvuru sahibi derhal Komisyon’a yönlendirilir. Komisyon dışında hiç kimse (Birlik çalışanları, stajyerleri, diğer kurul üyeleri vb.) başvuru kabul etmeye yetkili değildir.
- Bu yönergenin kapsamındaki fiiller açısından zamanaşımı geçerli değildir.
- Başvuruyu alan Komisyon üyesi her başvuru için bir kayıt formu ve kayıt numarası oluşturur. Kayıt formunda yalnızca başvurunun tarihi, konusu, başvuranın talepleri yer alır. Olayın taraflarının ve tanıklarının isimleri başvuru dosyasında saklı tutulur, işlemler kayıt numarasıyla gerçekleştirilir. Başvuru formları ve başvurularla ilgili belgeler Birlik ofisinde sadece Komisyon üyelerinin ulaşabileceği şekilde kilit altında tutulur.
- Başvuruyu takiben atılacak adımlar:
- Komisyon başvuru sonrası ilgili yasalar, Birlik Tüzüğü, ilgili Politika Belgesi ve Komisyon Yönergesine dayanılarak inceleme başlatır.
- Başvuru sürecini yürütmede görev alacak 3 (üç) Komisyon üyesi başvuru üzerine yapılan toplantıda seçilir ve süreci yürütecek İnceleme Birimi oluşturulur. İnceleme Birimi üyelerinden biri geçerli bir mazeretle inceleme sürecinden çekilirse yerine yeni bir Komisyon üyesi atanır. Şikâyet edilen kişi ile arasında herhangi bir bağ (arkadaşlık, iş arkadaşlığı, akrabalık, vb.) bulunan Komisyon üyesi İnceleme Biriminde yer alamaz.
- Gerekli görülen durumlarda, başvurunun ayrıntıları aktarılmayıp gizlilik ilkesi ihlal edilmemek kaydıyla Birlik dışından uzman(lar) danışmanlık düzeyinde sürece dahil edilebilir. İnceleme Birimi, inceleme raporu Yönetim Kurulu’na aktarılmadan önce Komisyona bilgi verir.
- Şikâyet edilen kişi Birlik mensubu ise, Komisyon öncelikle bu kişiye hakkında bir inceleme başlatıldığını iletir.
- Şikâyet edilen kişi Birlik Kurullarından herhangi birinin üyesi veya Birlik çalışanı ise, inceleme süreci sonuçlanana dek sahip olduğu yetkiler askıya alınır.
- Şikâyet edilen kişi Birlik üyesi değil, ama Birlik üyelerinin faaliyet gösterdiği alanlarda çalışan biriyse, üyesi olduğu derneğin/meslek örgütünün varsa etik kuruluna, yoksa idarecilerine ve çalıştığı kurumun yetkililerine kişi hakkında başvuru alındığı bilgisi, ancak başvuranın yazılı onayı olması durumunda iletilir. Bu durumda Birlik’in, hakkında başvuru yapılan kişiye bildirim yükümlülüğü bulunmamaktadır.
- Şikâyet edilen kişi Birlik üyesi değilse ve Birlik üyelerinin faaliyet gösterdiği alanlarda çalışan biri de değilse, çalıştığı alanda, üyesi olduğu meslek örgütüne hakkında başvuru alındığı bilgisi, ancak başvuranın yazılı onayı olması durumunda iletilir. Bu durumda Birlik’in, hakkında başvuru yapılan kişiye bildirim yükümlülüğü bulunmamaktadır.
- Tüm vakalarda başvuranın güvenliği ve esenliğini sağlamak için atılması gereken adımlar, başvuranın onayı doğrultusunda ve gerekirse, psikolog, hukukçu ve katkıda bulunabileceği düşünülen başka uzmanların desteğiyle belirlenir.
İnceleme
- İnceleme Birimi, şikâyet edilen kişiyi belirlenen günde ve saatte, belirlenen yere savunma için çağırır. Söz konusu gün, saat ve yer kişiye e-posta ve posta aracılığıyla veya elden yazılı olarak tebliğ edilir. Tebligatta kişinin isterse savunmasını yazılı olarak da verebileceği belirtilir. Savunma bizzat alınırsa tutanak tutulur. Savunmanın, tebligatın tebliğ tarihinden itibaren en fazla 7 (yedi) gün içinde İnceleme Birimine iletilmesi gerekir. Savunma, haklı bir mazeret sunulmaksızın belirtilen süre içinde İnceleme Birimine iletilmezse kişinin savunma hakkını kullanmadığı varsayılır.
- Her vaka özgün yönleri gözetilerek değerlendirilir, başvuranın olaydan etkilenme düzeyi, psikolojik ve fiziksel sağlığı dahil suçun niteliğini ağırlaştıracak bulgular dikkate alınır.
- İnceleme süreci sonunda İnceleme Birimi tarafından hazırlanan rapor Yönetim Kurulu’na iletilir. Yönetim Kurulu raporu, gerekli bilgi ve belgelerle birlikte nihai kararı vermesi için Haysiyet Kurulu’na aktarır. Bu aktarımla beraber Yönetim Kurulu Haysiyet Kurulu’ndan, İnceleme Biriminde yer almayan 2 (iki) Komisyon üyesini danışman olarak değerlendirme sürecine katmasını ister.
- İnceleme süresi: Başvuru hakkındaki rapor bir (1) ay içinde tamamlanır. İstisnai durumlarda süre uzatmaya gidilebilir, ihtiyaç duyulan ek süre taraflara bildirilir.
- Gizlilik: Başvurularla ilgili tüm belgeler sonraki dönemlerde görev yapacak Komisyon üyeleri, Haysiyet Kurulu üyeleri ve Haysiyet Kurulu kararına itiraz halinde itiraz mercii dışındaki kişi ve mercilere kapalıdır.
Geçmiş döneme ait dijital dosyalar sadece Komisyonun e-posta adresinin depolama alanında dosyalanır; maddi, görsel ve işitsel deliller ise Birlik ofisinde sadece Komisyon üyelerinin ulaşabileceği şekilde kilit altında tutulur. Başvuran kişinin ismi kısaltmayla yer alır. Gizlilik ilkesi çerçevesinde hareket edilir, sonraki dönem Komisyon üyeleri, geçmiş dönemde hakkında inceleme yürütülen başvurucunun kimliğini öğrenmez.
Süreç işletilirken gizlilik ihlali yapılırsa Komisyon adına Koordinatör, ihlali yapan kişi hakkında Haysiyet Kurulu’na şikâyette bulunur.
İhlali yapan kişi Komisyon üyesiyse, Komisyon adına Koordinatör Haysiyet Kurulu’na kişi hakkında şikâyette bulunur ve Komisyon üyesinin görevi askıya alınır.
İhlali gerçekleştiren kişi incelemeyi yürüten İnceleme Birimi üyelerinden biriyse, Koordinatör Haysiyet Kurulu’na bu İnceleme Birimi üyesi hakkında şikâyette bulunur, kişinin görevi askıya alınır, yerine Komisyon üyelerinden biri atanır.
İhlali gerçekleştiren kişi Koordinatörse Koordinatörlük görevi askıya alınır, yerine Koordinatörlük görevini üstlenecek Komisyon üyesi, yapılacak Komisyon toplantısında belirlenir ve bu kişi Haysiyet Kurulu’na ihlalle ilgili başvuruda bulunur.
Kasıtlı Yanlış Beyanlar:
Komisyona yapılan başvurular sonrası işletilen süreçte, şikayette bulunan kişinin kasıtlı olarak yalan söylediği ve/veya yanlış beyanlarda bulunduğu hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde anlaşılırsa,
- Kasıtlı yalan/yanlış beyanda bulunan kişi Birlik üyesi ise konu, üyeye yaptırım uygulanması talebiyle Haysiyet Kurulu’na aktarılır.
- Kasıtlı yalan/yanlış beyanda bulunan kişi Birlik üyesi değilse, kişinin bağlı olduğu meslek örgütüne (varsa örgütün Etik Kurulu’na) ve çalıştığı kuruma Yönetim Kurulu tarafından bildirimde bulunulur.
- Hakkında kasıtlı yanlış beyanda bulunulan kişi Birlik üyesiyse, üyenin atabileceği adımlar hakkında kendisine yönlendirme yapılır.
Kararlar ve Yaptırımlar
Komisyon tarafından yürütülen inceleme süreci sonrası şikâyet edilen kişi hakkında varılacak kararda yetkili makam Haysiyet Kurulu’dur. Haysiyet Kurulu karar alırken Komisyon raporuna ve Birlik Disiplin Yönergesi’ne göre hareket eder.
Uyarı ve kınama kararları Birlik içinde, hak mahrumiyeti kararları Birlik dışında kamuoyuyla paylaşılır.
SON HÜKÜMLER
- Birlik’in Komisyon dışındaki tüm diğer kurullarında da toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önleme konusunda deneyimli en az birer üye bulunması amaçlanmalıdır.
- Bu Yönerge Genel Kurul tarafından onaylandığı tarihte yürürlüğe girer.
Geçici madde-1: İlk Komisyon’un oluşumunda, Olağan Genel Kurul tarihinden en geç 3 (üç) hafta önce Komisyon’da görev almak üzere Yönetim Kurulu’na başvuru yapma şartı aranmaz. Bu Yönerge’nin kabul edildiği ilk Genel Kurul Toplantısında, Genel Kurul Komisyon üyelerini seçer. Aday üyeler, Yönetim Kurulu’nun önerisi ile belirlenir.
Geçici madde-2: İlk Komisyon, bir sonraki Olağan Genel Kurul’a kadar ÇEVBİR Tüzüğü, Disiplin Yönergesi, Politika Belgesi ve Komisyon Yönergesinin birbirine uyumlanması için bir Danışma Kurulu oluşturarak, söz konusu Olağan Genel Kurul’dan en geç 3 (üç) ay önce tamamlamak üzere bir çalışma yürütecektir. Danışma Kurulu’nda toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakaları ve bu vakalarla bağlantılı başvuru ve inceleme süreçleri konusunda deneyimli en az 2 (iki) hukukçu ile toplumsal cinsiyet alanında uzman en az 1 (bir) kişiye yer verilecektir.
Geçici madde-3: Geçici Madde-2’de tanımlanan Danışma Kurulu ile birlikte yürütülecek çalışma süreci tamamlanana ve ilgili mevzuat bir sonraki Olağan Genel Kurul’da kabulle yürürlüğe girene kadar sadece toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakalarına dair değerlendirme sürecinde Haysiyet Kurulu, Yönetim Kurulu’nun talebiyle, söz konusu vakanın İnceleme Biriminde yer almayan 2 (iki) Komisyon üyesini ya da Komisyonun önereceği 2 (iki) Birlik üyesini danışman olarak bünyesine alır.