Beril Eyüboğlu
ÇEVBİR üyelerinin AIDS Savaşım Derneği (ASD) yararına gönüllü emek verip çevirdiği yirmi bir öyküden oluşan Dile Kolay adlı kitap kültürlerarası diyalogun somut bir örneği. Kitap bugüne kadar 20 ülkede yayımlanmış bulunuyor. Türkiye ise yirmi birinci.
Telling Tales adıyla yayımlandığı 2004 yılından beri “hadi çevirsene” diye beni kışkırtan bir kitap bu. Güney Afrikalı ünlü yazar Nadine Gordimer, dünyamızda milyonlarca insanın ölümüne sebep olan AIDS/HIV’le mücadeleye katkıda bulunmak için harekete geçmiş, zamanımızın çok sevilen yirmi bir yazarından öykülerle masalları bir seçkide toplamayı başarmıştı. Susan Sontag’dan Amos Oz’a, Kenzaburo Oe’den Margaret Atwood’a dünyaca ünlü “masalcılar” ömür boyu yazdıklarının içinden kendi seçtikleri parçaları AIDS’le savaşım adına bu seçkiye bağışlamıştı. Yayıncılar kitabı maliyetine basmış; sanatçılar kapak için ücret talep etmeden özgün çalışmalar yapmıştı.
2004’te ÇEVBİR henüz kurulmamıştı. Kitabı çok beğenmiştim; çevirme isteğiyle yayıncı bulma hevesine kapıldım ama başarılı olamadım. Bu arada ÇEVBİR’in 2003’te başlayan kuruluş süreci 2006’da tamamlanmış, buna paralel olarak Sei Şonagon’dan 83 çevirmenin katkısıyla aynı yıl Yastıkname yayımlanmıştı. Çiçeği burnunda Meslek Birliği, dünyada bir ilk niteliği taşıyan ortak bir çalışmaya imza atmıştı.
Telling Tales de pekâlâ bu gayretli grubun üyelerince çevrilip yayımlanabilirdi. Konuyu o tarihteki başkanımız Tuncay Birkan’a açtım. Tuncay hem birlik başkanı, hem Yastıkname’nin 83 çevirmeninden biri, hem de kitabın editörü olmaktan dolayı ağır bir yük altına girmiş, henüz yorgunluğu üzerinden atamamıştı. Ama sağ olsun hiç itiraz etmedi. Birlikte AIDS Savaşım Derneği yöneticilerini aramaya koyulduk. Derneğin o dönemdeki başkanı Prof. Dr. Selim Badur önerimizi heyecanla karşıladı. Elbette kitabı yayımlayabilmemiz için paraya ihtiyacımız olacaktı, ayrıca bu işe gönül verecek bir yayınevi de bulmamız gerekiyordu.
Uzun lafın kısası sabır gerektiren uzunca bir sürecin sonunda ne yazık ki işler tıkanma noktasına geldi. Derken günün birinde bir not düştü posta kutuma. AIDS Savaşım Derneği’nin yeni yöneticileri, Dr. Doğan Güneş Tomruk ve Dr. Muhtar Çokar kitabın yayımlanmasıyla ilgileniyorlardı. Vakit geçirmeden buluştuk. Kitabın basımıyla ilgili masraflar 2008’in son ayında mucizevi bir şekilde Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından karşılandı. ÇEVBİR’in yeni başkanı Mehmet Moralı’nın gayreti ve Sevinç Altınçekiç’in organizasyon yeteneğiyle öyküler çevirmenler arasında paylaştırıldı. İngilizce dışında, farklı dillerden sekiz öykü özgün dillerinden çevrildi. Suzan Aral Akçora, Sevinç Altınçekiç, Sertaç Canbolat, Serpil Çağlayan, Hayrullah Doğan, Cemal Ener, Mahir Ünsal Eriş, Hüseyin Can Erkin, Beril Eyüboğlu, Özde Duygu Gürkan, İlknur İgan, Emrah İmre, Müge Karalom, Hamide Koyukan, Mehmet Moralı, Saliha Nilüfer, Sıla Okur, Defne Orhun, Betül Parlak, Aylin Ülçer, Gamze Varım’ın katkılarıyla kitap Türkçeye kazandırıldı.
Çeviri süreci boyunca bir türlü bir ad yakıştıramadığımız Telling Tales, son anda Işık Gencer’in buluşuyla Dile Kolay olarak tescil edildi!
Pan Yayıncılık ender rastlanan bir dayanışma örneği sergileyerek kitabın gün yüzüne çıkmasını sağladı. Betül Parlak kitap çevrilmeye başlandığı andan itibaren bana güç ve cesaret verdi. Kimi, ikiden fazla dile hâkim çevirmen arkadaşlarımın nitelikli çevirileri çalışmayı son derece zevkli kıldı. Sanal ortamda editörlük ayrıca yepyeni bir deneyim oldu benim için. Böylece sağlık alanında çalışan bir sivil toplum örgütü, bir meslek birliği ve toplumsal dayanışma hassasiyeti taşıyan bir yayınevinin uyumlu işbirliğiyle kitabımız çıktı ortaya.
Dile Kolay’ın satışından elde edilecek gelirin tamamı bir danışma merkezi olarak görev yapan AIDS Savaşım Derneği’ne bırakılıyor. Bu nedenle kendinize alırken edebiyata düşkün bir arkadaşınıza da bu kitaptan bir tane almayı ihmal etmeyin sakın.
Not: Kitabı www.idefix.com sitesinden temin edebilirsiniz.