Editörleri, yayıncıları, üniversiteleri ve yayıncılıkla bağlantılı diğer tüm kurumları ve kişileri yayıncılık etiği konusunda bilinçlendirmeyi amaçlayan Yayıncılık Etiği Komitesi COPE,[1] Yapay Zekâ (AI) araçlarının kullanımının yol açtığı etik ve hukuki belirsizlikler konusunda bir tutum belgesi yayınladı.
Yapay Zekâ araçlarının kitap ve altyazı çevirisi alanlarında kullanımının da giderek artacağı öngörülebilir. Bu araçların kullanımı, çeviri alanında da önemli bazı etik ve hukuki sorunlar yaratıyor. Komite’nin tutum belgesinde değinilen hususlar, çeviri alanındaki eser sahipliğini de yakından ilgilendiriyor.
Yayıncılık Etiği Komitesi COPE’un 13 Şubat 2023 tarihli açıklamasını aşağıda sunuyoruz.[2]
Araştırma yayınlarında, ChatGPT veya Büyük Dil Modelleri (LLM) gibi Yapay Zekâ (AI) araçlarının kullanımı hızla artıyor. Dünya Tıp Editörleri Birliği (WAME) ve Amerikan Tabipler Birliği Dergisi (JAMA) gibi birçok kuruluş, Yapay Zekâ araçlarının araştırmalarda makale yazarı olarak belirtilemeyeceğini açıkladı.[3] COPE olarak bizler de bu açıklamaya katılıyoruz.
Yapay Zekâ araçları, yayınlanmak üzere sunulan çalışmanın sorumluluğunu üstlenemeyecekleri için, eser sahipliği şartlarını yerine getiremezler. Hukuki statüsü olmayan varlıklar olarak Yapay Zekâ araçları, sunulan çalışmada çıkar çatışması bulunup bulunmadığına dair herhangi bir beyanda bulunamayacakları gibi, telif hakları ve lisans sözleşmelerine taraf da olamazlar.
Bir makalenin yazımında, makaleye ait görüntü veya grafik öğelerinin oluşturulmasında veya verilerin toplanıp analiz edilmesinde Yapay Zekâ araçlarını kullanan yazarlar, makalenin “Kaynaklar ve Yöntemler” bölümünde (veya benzer bir bölümde) hangi Yapay Zekâ araçlarının nasıl kullanıldığını açıkça göstermelidir. Yazarlar, kaleme aldıkları makalenin içeriğinden her yönüyle sorumludurlar, Yapay Zekâ araçlarıyla üretilmiş kısımlar da buna dahildir. Dolayısıyla, yayıncılık etiğine aykırılık teşkil eden her unsurdan yazar sorumludur.
Türkçeye çeviren: Elçin Gen
————
[1] Committee on Publication Ethics. https://publicationethics.org/about/our-organisation
[2] Kaynak: COPE. https://publicationethics.org/cope-position-statements/ai-author
[3] WAME açıklaması için bkz. “WAME Recommendations on ChatGPT and Chatbots in Relation to Scholarly Publications”, 20 Ocak 2023. https://wame.org/page3.php?id=106
JAMA açıklaması için bkz. “Nonhuman ‘Authors’ and Implications for the Integrity of Scientific Publication and Medical Knowledge”, 31 Ocak 2023. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2801170
