Kamuoyuna
Kitapların “yapay zekâ” (veya bizim tercih ettiğimiz tabirle, “makine”) aracılığıyla çevrilmesine ilişkin tartışmaları yakından takip ediyoruz.
Çevirmenler Meslek Birliği olarak teknolojik gelişmelerin görmezden gelinemeyeceği, ancak gerçekçi bir gözle değerlendirilmesi gerektiği kanısındayız. İlk olarak 2020 yılında Nöroblog ekibiyle birlikte yaptığımız “Dil, Çeviri ve Yapay Zekâ Konuşmaları” yayınının ardından kurulan Makine Çevirisi Çalışma Grubumuz, geçtiğimiz yıl Almanca, Rusça, Fransızca ve İspanyolca eserlerin İngilizce ve Türkçe makine çevirilerinin incelendiği karşılaştırmalı bir dizi atölye düzenledi. Bu atölyelere ek olarak, Türkçe çevirilerde makine çevirisinin kullanılıp kullanılmadığının nasıl tespit edilebileceği üzerine de uygulamalı bir çalışma yürüttük. Ne yazık ki her zaman göze batan “çevirmen maliyeti”ni düşüreceği beklentisiyle kimi çevrelerde yarattığı heyecan bir yana, yaptığımız bu çalışmalarda makinelerin, en azından mevcut halleriyle, kitap çevirisinde kullanılabilir bir ürün ortaya çıkarmaya hâlâ çok uzak olduğunu açıkça gördük. Bu alandaki keyfi uygulamaların önüne geçilmesi için gerekli yasal çerçevenin çizilmesine ve uygulanmasına ilişkin girişimlerde bulunmaya hazırlanıyoruz.
Makine çevirisi, çevirmenlik mesleğinin karşısına çıkardığı fırsatlar ve engellerin yanı sıra önemli yasal ve etik boyutlarıyla da ele alınması gereken hayli kapsamlı bir konu. Bu konuyu tek bir yazıyla ele almak mümkün olmadığından, ilerleyen günlerde makine çevirisini özellikle kitap çevirmenliği bağlamında pek çok açıdan tartışan bir dizi söyleşi, yazı ve açıklama paylaşacağız.
Çevirmenler Meslek Birliği olarak, kurulduğumuz günden bu yana çevirmenlerin haklarını korumak için verdiğimiz mücadelenin aynı zamanda okur hakları için verilen bir mücadele olduğu bilinciyle hareket ediyoruz. Bu doğrultuda, tüm okurları nitelikli eserlere erişim haklarını savunmaya, yanıltıcı uygulamalara tepki vermeye; tüm telifli eser çevirmenlerini de mesleğimiz için birlikte mücadele etmek üzere Çevbir’e katılmaya davet ediyoruz.
